एक नोकरदार माणूस रोजसारखा घरी आला... रोजसारखाचं उशीरा... त्याचा मुलगा सहा-सात वर्षाचा; त्याची वाटचं पहात होता अगदी रोज पहातो तशीचं...
तो घरात आला त्याचा मुलगा त्याच्या कडे पाहात होता... तो म्हणाला "काय रे काय झाले ? असा का पहातो आहे" मुलगा म्हणाला "बाबा , एक प्रश्न विचारु का ?" काहीसा त्रासिकपणे "हो विचार" मुलगा "बाबा तुम्हाला एक तास काम केल्यावर किती पैसे मिळतात" माणूस रागात "तुला काय त्याचे देणे घेणे ?? असे काही पण काय विचारतो ?" मुलगा "सहज विचारले . सांगा ना... एका तासाला किती पैसे मिळतात ?" माणूस वैतागून "तुला ऐकायचेच आहे ना... तासाला १०० रुपये" मुलगा "असं का" काही क्षण गेले "बाबा माला ५० रु. द्या ना" आता तो माणूस अगदि चिडलाचं... मुलावर ओरडला "असं का हे कारण होतं म्हणून तुला पैसे पाहीजे आहेत... म्हणून इतकी विचारपूस करतो का... खेळने घ्यायचे असेल काही त्या पैशांचे, नाही तर उधळपट्टी करणार असशील मी मर मर मरतो काम करतो आणि तु असा पैसा उधळतो, स्वार्थी कुठला बापाची काळजी नाही कसली वरुन मला विचारतो म्हणे तासाला किती कमवतो मी.... असे म्हणून त्याच्या एक कानात वाजवतो...
मुलगा हिरमुसला त्याच्या डोळ्यात पाणी दाटून आले तो आतल्या खोलीत गेला... माणूस ही जरा रागातचं होता बसला थोडा... मुलाचे शब्द डोक्यातचं घोळत होते असे कसे तो विचारतो मला तासाला किती कमवतो... पहाता-पहाता तास दोन तास निघून गेले... माणसाचा राग बराचं शांत झाला पण अजूनही मनात तेचं शब्द ...
"तासाला किती कमवतो"
असे का विचारले असे कधी विचारत नाही तो त्याला नक्की काय म्हणायचे होते ... त्याला काही पाहीजे आहे का... त्याला पैसे लागणार असतील... उगाचं चिडलो इतका असे म्हणून तो खोलीकडे वळला... दार उघडले "बाळा झोपला का रे" माणूस म्हणाला "नाही बाबा मी जागाचं आहे" मुलगा उत्तरला "अरे बाळा रागवला का रे, मी तुला मारले ना ... अरे तेव्हा मी कसा इतका चिडलो समजलेचं नाही , घे हे ५० रु." मुलगा उठून बसला गोड हसला आनंदाने म्हणाला "बाबा खरचं देता आहेत" असे म्हणून ते ५० रु. घेतले मग त्याने उशी खालून अजून ५० रु. काढले माणसाने पाहीले की मुलाकडे तर आधीचं पैसे आहेत नेमके तीतेकेचं मुलगा पैसे मोजत होता मग त्याने वडीलांकडे पाहीले हा परत थोडा चिडला "अरे तुझ्या कडे आहेत ना पैसे " "पण पुरेसे नव्हते" मुलगा उत्तरला "पण आता झाले" पुढे म्हणाला "बाबा, तुम्ही दिलेले ५० रु आणि मी जमवलेले पैसे हे तुम्ही घ्या पूर्ण १०० रु आहेत... माणूस गोंधळला काय चालले आहे त्याला कळतचं नव्हते मुलगा असा काय वागतो आहे... मुलगा पुढे म्हणाला "बाबा माला तुमचा एक तास हवा आहे, उद्या घरी एक तास लवकर या मला तुमच्या सोबत जेवायचे आहे उद्या माझा वाढदिवस आहे..." माणसाच्या डोळ्यातून घळाघळा पाणी वहात होते... त्याने मुलाला मिठीत घेतले... मुलगाही अगदी सुखावला बाबांनी त्याला फार दिवसांनी असे मिठीत घेतले होते...
ही गोष्ट त्यांच्यासाठी एक short reminder आहे जे नेहमी काम-काम आणि कामचं करतात करियर, पैसा कमवायच्या धडपडीत बरेच काही आहे ज्यापासून दुरावत आहेत .जमलंचं तर थोडा वेळ त्यांच्यासाठीही काढा जे आपल्या सहवासासाठी असुलेले आहेत आपला परिवार आपले नातलग मित्र मैत्रीणी सारे आपल्यावर प्रेम करतात आणि त्यांना फक्त थोडा वेळ पाहीजे आपल्याकडून बाकी काही नाही... जमलंचं तर थोडा विचार करा...
एका झाडा खाली पोपट वाघ आणि डुक्कर राहत आसतात, त्यांची खूप मैत्री होती, ते एक मेका शिवाय राहू शकत नव्हते, एके दिवशी वादळ आल, आणि त्या वादळामध्ये झाड कोसळून खाली पडले, आणि या प्रसंगा मध्ये पोपट मरण पावले. आपला मित्र मरण पावल्यामुळे वाघ आजारी पडला आणि त्या आजारात त्याचा मृत्यू झाला. आपले दोन्ही मित्र मरण पावल्यामुळे डुक्कर सुद्धा त्या परीस्तीतीत जिवंत राहू शकत नव्हता, आणि त्याने सुद्धा त्या ठिकाणी आपले प्राण सोडले.
..खूप दिवसांनी ज्या ठिकाणी पोपट वाघ आणि डुक्कर मरण पावले होते त्या ठिकाणी एक ''मव्हाचे'' झाड रुजू लागले. पुढे मव्हाच्या झाडापासून मानवाने ''दारू'' बनवली. .. आणि म्हणूनच. ज्या वेळी माणूस दारू पितो त्यावेळी पहिले तो पोपट होतो ..आणि पोपटा सारख बोलू लागतो.
थोड्या वेळाने तो वाघ होतो..आणि कुणालाच मग तो ऐकत नाही, मीच मोठा-मोठा असे तो करतो. सगळ्यात शेवटी तो डुक्कर होतो.. आणि मग ज्या प्रमाणे डुक्कर चिखलात लोळतो त्याच प्रमाणे तो रस्तावर, गटारात लोळतो....
दिनूचे वडील डॉक्टर होते. दिनू कधीकधी त्यांच्याबरोबर दवाखान्यात जात असे.
तेथे पुष्कळसे लोक येत. कोणीतपासून घेण्यासाठी येत. कोणी औषधे घेण्यासाठी
येत. कोणी म्हणे, "डॉक्टर, माझं पोट दुखतंय. मला तपासा."तर कोणी म्हणे,
"डॉक्टर, माझं बिल किती झालं ते सांगा."
दिनू एका लहानश्या
खुर्चीवर बसून ते सारं पाहत असे व ऐकत असे. दवाखान्यातल्या ...बऱ्याचशा
गोष्टी त्याला आताकळू लागल्या होत्या, पण "बिल" म्हणजे काय, हे त्याला अजून कळले नव्हते.
दिनूने एकदा वडिलांना विचारले, "बाबा, बिल म्हणजे काय हो?"
डॉक्टरांनी टेबलावरचा एक कागद घेतला आणि दिनूला दाखवला. "हे बघ. याला म्हणतात बिल. वाच!"
दिनू तो कागद वाचू लागला. त्यावर लिहिलं होतं -
_________________________________ रोग्याला तपासण्याबद्दल ... १० रुपये दोनदा घरी येण्याबद्दल ... २० रुपये आठ वेळा औषधांबद्दल ... ८ रुपये ________________________________ एकूण ... ३८ रुपये ________________________________
दिनू ते बिल कितीतरी वेळ वाचत होता. तो एकदम मध्येच हसला. त्याला काय
वाटले कोणास ठाऊक? काहीतरीविचार त्याच्या डोक्यात आला. घरी गेल्यावर दिनू
आपल्या खोलीत गेला आणि एका कागदावर त्याने आपल्याआईच्या नावावर एक बिल तयार
केले. त्याच्यावर लिहिलं होतं - ___________________________________________ आज बागेतून फुले आणल्याबद्दल ... ५० पैसे बाळाला दोन तास सांभाळल्याबद्दल ... २ रुपये शेजारच्या काकूंकडे निरोप दिल्याबद्दल ... १ रुपया दुकानातून साखर आणल्याबद्दल ... ५० पैसे ___________________________________________ एकूण ... ४ रुपये ___________________________________________
ते बिल त्याने आपल्या आईच्या खोलीत नेऊन ठेवले. दुसऱ्या दिवशी दिनू सकाळी
लवकर उठला. त्याच्या उशाशी ४ रुपये ठेवलेले होते. दिनूने ते उचलले. तेवढ्यात
तेथे ठेवलेला एक कागद त्याला दिसला. त्यावर काहीतरीलिहिलेले होते. त्याने
कागद उचलला व चटकन वाचला. आईने दिनूच्या नावावर एक बिल तयार केले होते.
________________________________________________________________ लहानपणापासून आतापर्यंत वाढवल्याबद्दल ... काही नाही चारदा आजारपणात दिवसरात्र जागून काळजी घेतल्याबद्दल ... काही नाही गोष्ट सांगून करमणूक केल्याबद्दल ... काही नाही वाचायला शिकवल्याबद्दल ... काही नाही ________________________________________________________________ एकूण ... काही नाही. ________________________________________________________________
दिनूच्या डोळ्यात एकदम पाणी आले. त्याचा गळा भरून आला. त्याच्या हातातला
कागद गळून पडला. ते पैसेघेऊन तो तसाच आईकडे धावत गेला. काही न बोलता त्याने
आईला पैसे परत केले, व तो आईच्या मांडीवर डोकेठेवून रडू लागला.
आईने दिनूला कुरवाळले. आणि त्याचा मुका घेत ती म्हणाली,
